ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលស្ថានការណ៍សង្គម និងនយោបាយ អះអាងថា បើច្បាប់កំណត់សញ្ជាតិតម្រូវឲ្យមេដឹកនាំមានសញ្ជាតិខ្មែរតែមួយ ដែលជាការបង្ហាញនូវការស្មោះត្រង់ចំពោះជាតិមែននោះ ដូច្នេះរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគួរតែលើកលែងការចោទប្រកាន់លើប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ពីព្រោះគាត់មិនមានសញ្ជាតិឯណាផ្សេងក្រៅពីសញ្ជាតិខ្មែរនោះឡើយ។
អ្នកវិភាគនយោបាយ និងសង្គម បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ បានលើកឡើងបែបនេះ ស្របពេលរដ្ឋសភាដែលមានតែបក្សកាន់អំណាច បាននាំគ្នារៀបចំសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដើម្បីកំណត់សញ្ជាតិមេដឹកនាំតាមស្ថាប័នកំពូលៗរបស់ជាតិឲ្យមានសញ្ជាតិតែមួយ ដើម្បីបញ្ជាក់ពីភាពស្មោះត្រង់ចំពោះប្រទេសជាតិតាមការចង់បានរបស់លោក ហ៊ុន សែន។
បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ បានសរសេរលើគណនី Facebook របស់លោកនៅថ្ងៃទី៨ តុលា ថា បើរដ្ឋាភិបាលកំណត់ថាមេដឹកនាំខ្មែរ «មានសញ្ជាតិខ្មែរតែមួយ» គឺ «បង្ហាញនូវការស្មោះត្រង់ចំពោះជាតិ និងបញ្ចៀសនូវការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេស» ពិតជាត្រឹមត្រូវមែននោះ ដូច្នេះរដ្ឋាភិបាលគួរតែពិចារណាលើកលែងការចោទប្រកាន់ទៅលើមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា ពីបទក្បត់ជាតិនោះទៅ ព្រោះលោក កឹម សុខា មានសញ្ជាតិខ្មែរតែមួយតាំងតែពីដើមមកម្ល៉េះ។
លោកអះអាងថា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា គឺជា «ជនជាតិខ្មែរ» មានសញ្ជាតិខ្មែរតែមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលស្មោះត្រង់ចំពោះជាតិ និងមិនប្រព្រឹត្តអំពើក្បត់ជាតិជាមួយរដ្ឋបរទេសណាដូចតុលាការបានចោទប្រកាន់នោះឡើយ។ ដូច្នេះ ទណ្ឌកម្ម និងការបិទសិទ្ធិសេរីភាពលើរូបគាត់គួរតែត្រូវបានទម្លាក់ចោលទាំងអស់នៅពេលនេះ។
កាលថ្ងៃទី៦ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ លោក ហ៊ុន សែន បានសរសេរលើទំព័រ Facebook របស់លោកថា ដើម្បីបង្ហាញនូវភាពស្មោះត្រង់ចំពោះជាតិ និងបញ្ចៀសនូវការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេស ថ្នាក់ដឹកនាំជាតិដែលកាន់តួនាទីជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា ប្រធានរដ្ឋសភា នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ត្រូវតម្រូវឱ្យមានសញ្ជាតិខ្មែរតែមួយប៉ុណ្ណោះ។
ជុំវិញការប្រកាសឲ្យមានច្បាប់សញ្ជាតិតែមួយនេះ ត្រូវបានអ្នកវិភាគ និងអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមបញ្ចេញទស្សនៈផ្សេងៗពីគ្នា ដូចជាអ្នកខ្លះសង្ឃឹមថា ច្បាប់នេះអាចនឹងជួយឲ្យប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរួចផុតពីការចោទប្រកាន់ពីតុលាការពីបទក្បត់ជាតិ ប៉ុន្តែមតិខ្លះមើលឃើញថា ច្បាប់នេះនឹងបង្ខាំង ឬរារាំងអតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី មិនឲ្យចូលរួមឆាកនយោបាយកម្ពុជាវិញប៉ុណ្ណោះ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិប្រចាំខេត្តកំពង់ធំ លោក លីម គឹមយ៉ា បានសរសេរលើគណនី Facebook របស់លោកនៅថ្ងៃទី៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ ថា បើគ្រាន់តែមិនចង់ឲ្យលោក សម រង្ស៊ី ចូលរួមក្នុងឆាកនយោបាយនៅកម្ពុជា មិនចាំបាច់ដល់ថ្នាក់ធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដើម្បីបង្កើតច្បាប់តម្រូវឲ្យមានសញ្ជាតិតែមួយនោះទេ ព្រោះថាគ្រាន់តែទោសដែលលោក សម រង្ស៊ី ត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ ក៏មិនអាចឲ្យអតីតមេបក្សប្រឆាំងរូបនេះធ្វើអ្វីបានតទៅទៀតទៅហើយនោះ។
លោកបញ្ជាក់ថា ច្បាប់នេះមិនអាចបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់នៃអ្នកមានសញ្ជាតិមួយ និងសញ្ជាតិពីរថាជាមនុស្សស្នេហាជាតិ ឬក៏អត់នោះទេ ពីព្រោះមានមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនតិចរូបទេដែលនាំគ្នារត់ទៅសុំសញ្ជាតិពីប្រទេសដទៃ ប៉ុន្តែការស្នើសុំសញ្ជាតិរបស់ពួកគេមិនមែនដើម្បីរត់គេចពីរបបខ្មែរក្រហមនោះឡើយ គឺដើម្បីរក្សាទ្រព្យសម្បត្តិដែលពួកមន្ត្រីខូចៗទាំងនោះរកបានពីអំពើពុករលួយនៅកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះ។
អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរូបនេះបញ្ជាក់ថា ប្រទេសកម្ពុជាជារបស់ខ្មែរទាំងអស់គ្នា មិនមែនសម្រាប់តែខ្មែរណាដែលមានសញ្ជាតិតែមួយ ឬអ្នកមានសញ្ជាតិលើសពីមួយមិនអាចចូលរួមកសាងកម្ពុជាបាននោះទេ។
ចំណែកសហមេធាវីការពារក្តីប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អ្នកស្រី ម៉េង សុភារី បានសរសេរលើគណនី Facebook របស់ខ្លួននៅថ្ងៃទី៨ តុលា នេះថា អ្នកស្រីសង្ឃឹមថាមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា នឹងរួចផុតពីបទចោទថាក្បត់ជាតិ ព្រោះថាយោងតាមច្បាប់កំណត់សញ្ជាតិខ្មែរតែមួយនេះបានបង្ហាញថា លោក កឹម សុខា គឺជាមនុស្សដែលស្មោះត្រង់ចំពោះជាតិ មិនមែនដូចការចោទប្រកាន់នាពេលកន្លងមកនោះឡើយ។
ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ត្រូវបានអាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញចាប់ខ្លួនកាលពីដើមខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ ពីបទក្បត់ជាតិតាមប្រសាសន៍លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលបានឃុំខ្លួននៅមន្ទីរឃុំឃាំងត្រពាំងផ្លុង អស់រយៈពេល ១ឆ្នាំ បើទោះបីជាលោកមិនមានសញ្ជាតិផ្សេងពីសញ្ជាតិខ្មែរក៏ដោយ។
បន្ទាប់មកនៅដើមខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៨ លោកត្រូវបានអាជ្ញាធរដោះលែងឲ្យនៅក្រៅឃុំជាបណ្ដោះអាសន្ន ប៉ុន្តែមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យជួបអ្នកដទៃ ឬចាកចេញពីគេហដ្ឋានរបស់ខ្លួនឡើយ។ រហូតដល់ថ្ងៃទី១០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ ទើបលោក កឹម សុខា ត្រូវបានផ្តល់សិទ្ធិសេរីភាពមួយកម្រិតទៀត គឺអាចធ្វើដំណើរក្នុងប្រទេស ប៉ុន្តែត្រូវហាមប្រាមការនិយាយពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយ និងចេញក្រៅប្រទេសជាដាច់ខាត។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ រហូតមកទល់នឹងពេលនេះ លោកនៅតែមានភាពស្អាតស្អំ ព្រោះលោកមិនទាន់ត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសពីបទល្មើសណាមួយនៅឡើយទេ ខណៈតុលាការកម្ពុជាប្រកាសផ្អាកសវនាការរបស់លោកជាបន្តបន្ទាប់ចាប់តាំងពីខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ មកនោះ។ ដោយឡែកលោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានអះអាងថា ករណីលោក កឹម សុខា អាចនឹងត្រូវពន្យាររហូតដល់ឆ្នាំ២០២៤ បន្ទាប់ពីបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រឆ្នាំ២០២៣ រួច។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រឆាំង លោក មាជ សុវណ្ណារ៉ា ក៏បានបញ្ចេញទស្សនៈរបស់លោកលើបណ្ដាញសង្គមនៅថ្ងៃទី៨ តុលា នេះផងដែរថា រឿងសញ្ជាតិមួយ ឬសញ្ជាតិពីរមិនសំខាន់នោះទេ សំខាន់ខ្មែរគ្រប់ភាគីអាចរួបរួមគ្នាដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះនយោបាយសម្រាប់ទឹកដី និងប្រជាជនខ្លួនឯងបាន ឬអត់ប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីធានាអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជាទៅថ្ងៃមុខ។
លោកបន្តថា បើមេដឹកនាំខ្មែរនៅតែយកឈ្នះចាញ់រវាងជាតិសាសន៍ខ្លួនឯងដូចសព្វថ្ងៃនេះ វាសនាប្រទេសជាតិដ៏កម្សត់កម្រមួយនេះ នឹងជួបគ្រោះថ្នាក់រហូតដល់អាចរលត់រលាយជាតិជាក់ជាមិនខាន ដូច្នេះដើម្បីជាតិរីកចម្រើន និងពលរដ្ឋខ្លួនឯងមានសុភមង្គល មេដឹកនាំទាំងអស់ត្រូវតែបញ្ចប់គំនុំផ្ទាល់ខ្លួន និងងាកទៅរកការចរចាជាមួយគ្នាដើម្បីសាងកិត្តិយសរបស់កម្ពុជាឡើងវិញ។
មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងរូបនេះបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើលោក ហ៊ុន សែន តាំងខ្លួនជាមេដឹកនាំល្អ ហើយមិនចង់និយាយជាមួយលោក សម រង្ស៊ី ដោយសារមូលហេតុផ្ទាល់ខ្លួនយ៉ាងណានោះ គាត់ក៏អាចនិយាយជាមួយលោក កឹម សុខា ដែលតែងតែបញ្ជាក់ពីជំហររបស់ខ្លួនប្រកាន់ធម៌អហិង្សា មិនយកជាតិឯងជាសត្រូវ និងរកការរួបរួមរវាងខ្មែរនិងខ្មែរកន្លងមកបានដែរ។
ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ធ្លាប់បានអះអាងកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា លោកធ្វើអ្វីៗគឺដើម្បីខ្មែរ ដោយមិនគិតតែបក្ខពួកស្វែងរកបុណ្យស័ក្តិលាភសក្ការៈ មិនក្បត់ឆន្ទៈរាស្ត្រ មិនបង្កជម្លោះ មិនធ្វើអ្វីឲ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រទេសជាតិឡើយ។ ជាក់ស្តែង លោកបានធ្វើទំនាក់ទំនងការទូត និងទំនាក់ទំនងជាមួយមេដឹកនាំខ្មែរកន្លងមក គឺដើម្បីប្រយោជន៍ប្រជាជាតិខ្មែរទាំងស្រុង។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមលើកឡើងថា ដោយសារភាពស្មោះត្រង់ចំពោះជាតិមាតុភូមិ និងពលរដ្ឋខ្មែររបស់ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា បានធ្វើឲ្យលោកបាត់បង់សេរីភាពផ្ទាល់ខ្លួនទាំងស្រុង ដោយសារតែការតវ៉ាដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពជូនពលរដ្ឋ ប៉ុន្តែលោកនៅតែមិនរាថយជាដាច់ខាត៕