ស្ថានទូតកម្ពុជាប្រចាំសហរដ្ឋអាមេរិក បានអះអាងថា កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស មិនដែលបានចែងថា កម្ពុជាបន្ទាប់ពីបេសកកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានបញ្ចប់ នឹងនៅតែស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់អន្តរជាតិនោះឡើយ ខណៈក្រុមអ្នកវិភាគរិះគន់ថា ការអះអាងបែបនេះ គឺជាការបំភ្លៃខ្លឹមសារកិច្ចព្រមព្រៀងនេះដើម្បីបំផ្លាញជាតិខ្មែររបស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។
ឯកអគ្គរាជទូតវិសាមញ្ញរបស់កម្ពុជា លោក ជុំ សុន្ទរី បានអះអាងក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ខួបលើកទី៣០ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ នេះ ដោយឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរដែលបានលើកឡើងស្ដីពីកាតព្វកិច្ចបច្ចុប្បន្នរបស់ម្ចាស់ហត្ថលេខីក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ថា ពួកគេគ្មានកាតព្វកិច្ចបច្ចុប្បន្នបន្ថែមទៀតក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសនេះបន្តទៀតនោះទេ។
ប្រភពដដែលអះអាងថា កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ស្ដីពីអធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ បូរណភាពទឹកដី និងភាពមិនអាចរំលោភបំពានបាន ភាពអព្យាក្រឹត និងឯកភាពជាតិរបស់កម្ពុជា បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា កម្ពុជានឹងរក្សាអធិបតេយ្យភាព និងឯករាជភាពរបស់ខ្លួននៅពេលដែលគោលការណ៍ទាំងនេះត្រូវបានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ១៩៩៣។
ឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជារូបនេះបានបញ្ជាក់ថា យោងតាមរបាយការណ៍របស់អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ បានលើកឡើងថា ភាគីកម្ពុជាមានការទទួលខុសត្រូវជាចម្បងចំពោះការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងនេះទៅអនាគត ដោយអាស្រ័យលើប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាផ្ទាល់ ដូច្នេះបញ្ហានេះ លោក ជុំ សុន្ទរី គូសបញ្ជាក់ថា ខ្លឹមសារនៃរបាយការណ៍នេះ គឺមានន័យថា ការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងនេះគឺអាស្រ័យលើប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា សម្រេចថាតើត្រូវអនុវត្តយ៉ាងដូចម្តេចតែប៉ុណ្ណោះ ហើយមិនពាក់ព័ន្ធនឹងប្រទេសហត្ថលេខីទាំងនោះឡើយ។
ការអះអាងនេះ ធ្វើឡើងក្នុងព្រឹត្តិការណ៍សាធារណៈតាមប្រព័ន្ធវីដេអូក្នុងឱកាសខួបលើកទី៣០ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស កាលពីព្រហស្បតិ៍ ថ្ងៃម្សិលមិញនេះ។
ឯកអគ្គរាជទូតវិសាមញ្ញរបស់កម្ពុជា លោក ជុំ សុន្ទរី បានចូលរួមក្នុងព្រឹត្តិការណ៍សាធារណៈក្នុងឱកាសខួបលើកទី៣០ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ ដោយអះអាងថា ការបញ្ចប់សង្គ្រាមនៅកម្ពុជា គឺដោយសារការដឹកនាំរកការបង្រួបបង្រួមជាតិរបស់លោក ហ៊ុន សែន ប៉ុណ្ណោះ ទើបកម្ពុជាទទួលបានសន្តិភាពពេញលេញដូចសព្វថ្ងៃនេះ មិនមែនដូចក្រុមប្រឆាំងចេះតែលើកកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដើម្បីវាយប្រហាររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានោះទេ។
អ្នកវិភាគនយោបាយ សង្គម និងជាអនុប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលនៃចលនាពលរដ្ឋដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ លោក គឹម សុខ បានប្រាប់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily នៅថ្ងៃនេះថា ការបកស្រាយរបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជារូបនេះ គ្រាន់តែជាការព្យាយាមបន្សាបឥទ្ធិពលច្បាប់អន្តរជាតិ ដើម្បីប្រយោជន៍នយោបាយរបស់ពួកអ្នកកាន់អំណាចផ្ដាច់ការតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកអះអាងថា បន្ទាប់ពីដំណាក់កាលអន្តរកាល បេសកកម្មរបស់ UNTAC ដែលរៀបចំការបោះឆ្នោតដោយយុត្តិធម៌កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៩៣ នោះ គឺបានបញ្ចប់មែន ប៉ុន្តែតួនាទី និងកាតព្វកិច្ចរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ និងបណ្ដាប្រទេសហត្ថលេខីទាំងនោះ នៅតែមានសុពលភាព យ៉ាងហោចណាស់ក៏នៅតាមឃ្លាំមើល និងជំរុញការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងនេះដើម្បីបញ្ចៀសគ្រោះថ្នាក់លើទឹកដីកម្ពុជា និងការបាត់បង់ពូជសាសន៍ខ្មែរដែរ។
លោក គឹម សុខ បញ្ជាក់ថា សហគមន៍អន្តរជាតិ និងបណ្ដាប្រទេសហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស នៅតែមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការជំរុញឱ្យកម្ពុជាអនុវត្តតាមសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិនេះ ព្រោះថាការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស នេះ មិនមែនត្រឹមតែជាផលប្រយោជន៍របស់កម្ពុជាតែមួយប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ជាផលប្រយោជន៍នៃការរក្សាសន្តិសុខក្នុងតំបន់ និងសន្តិសុខអន្តរជាតិផងដែរ។
អ្នកវិភាគនយោបាយនិងសង្គមរូបនេះសង្កត់ធ្ងន់ថា សហគមន៍អន្តរជាតិ និងបណ្ដាប្រទេសហត្ថលេខីដែលមានស្មារតីគោរពច្បាប់អន្តរជាតិ ពិតជាចង់ជួយឱ្យកម្ពុជាមានឯករាជ្យពិតប្រាកដ និងចង់ឃើញសន្តិភាពក្នុងតំបន់ ព្រមទាំងសន្តិសុខអន្តរជាតិថែមទៀត ដូច្នេះពួកគេមិនអាចបោះបង់កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៩១ នេះចោលដូចការអះអាងរបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានោះទេ។
ជាងនេះទៀត ទោះបីជាសហគមន៍អន្តរជាតិ និងបណ្ដាប្រទេសហត្ថលេខីពុំមានសិទ្ធិត្រួតត្រាបញ្ជាប្រតិបត្តិលើអាជ្ញាធរកម្ពុជាដោយផ្ទាល់ក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែពួកគេនៅតែមានកាតព្វកិច្ចត្រួតពិនិត្យលើការអនុវត្តរបស់កម្ពុជាចំពោះកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស នេះដដែល។
កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៩១ មិនមែនជាកិច្ចព្រមព្រៀងតែមួយនោះទេ គឺមានកិច្ចព្រមព្រៀងពីរ និងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ។ កិច្ចព្រមព្រៀងទី១ គឺស្តីអំពីការដោះស្រាយជម្លោះនៅកម្ពុជា ហើយកិច្ចព្រមព្រៀងទី២ គឺស្តីអំពីការគោរពឯករាជ្យ អធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដី និងអព្យាក្រឹត្យរបស់កម្ពុជា ដោយឡែកសេចក្តីថ្លែងការណ៍ គឺជាការលើកឡើងអំពីការកសាងកម្ពុជាឡើងវិញ។
មាត្រា២៩ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងទី១ ស្ដីពីការដោះស្រាយជម្លោះផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា បានចែងថា អ្នកដែលអាចកោះប្រជុំបាន គឺសហប្រធាននៃសន្និសីទទីក្រុងប៉ារីស គឺប្រទេសបារាំង និងប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ក៏ប៉ុន្តែការកោះប្រជុំនេះអាចធ្វើទៅបានលុះត្រាតែមានសំណើពីអគ្គលេខាធិការរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិផងដែរ។
មាត្រា៥ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងទី២ ស្ដីពីឯករាជ្យ អធិបតេយ្យ បូរណភាព និងអព្យាក្រឹត្យរបស់កម្ពុជា ចែងថា ក្នុងករណីមានការរំលោភ ឬគំរាមរំលោភអធិបតេយ្យ ឯករាជ្យ បូរណភាព ប្រទេសហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនេះត្រូវធ្វើការប្រជុំជាបន្ទាន់ ដើម្បីចាត់វិធានការសមស្របរបស់ខ្លួន។ វិធានការសមស្របដែលអនុម័តឡើង អាចជាការប្តឹងទៅក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ឬវិធានការផ្សេងទៀតដែលមានចែងក្នុងមាត្រា៣៣ នៃធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិ ដែលមានយន្តការផ្សេងៗ ដូចជាការចរចា ការស៊ើបអង្កេត ការសម្របសម្រួល ការផ្សះផ្សា ឬត្រូវរកដំណោះស្រាយតាមផ្លូវតុលាការជាដើម។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមបានលើកឡើងថា នៅពេលដែលកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស គឺជាច្បាប់អន្តរជាតិមួយដែលអាចការពារបូរណភាពទឹកដី និងអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជាបានបែបនេះ ហើយត្រូវអស់សុពលភាពទៅនោះ រដ្ឋអំណាចកម្ពុជាគួរតែខំប្រឹងស្វះស្វែងរកផ្លូវច្បាប់ និងដៃគូអន្តរជាតិជួយធានាសុពលភាពរបស់សន្ធិសញ្ញានេះឡើងវិញ មិនគួរនាំគ្នាព្យាយាមបោះបង់កិច្ចព្រមព្រៀងដែលមានប្រយោជន៍ចំពោះជាតិនេះចោលឡើយ។
ប្រភពដដែលលើកឡើងថា បញ្ហាមិនមែនស្ថិតនៅលើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះអស់សុពលភាព ឬក៏អត់នោះទេ ប៉ុន្តែស្ថិតនៅត្រង់ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានបំណងថែរក្សាច្បាប់អន្តរជាតិមួយនេះដើម្បីការពារអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួនពីប្រទេសវៀតណាម ដែលតែងឈ្លានពានកម្ពុជាកន្លងមកឬអត់ប៉ុណ្ណោះ៕