មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលលើកឡើងថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បុរសខ្លាំងនៅកម្ពុជា បានសម្រេចលើកលែងពន្ធនាំចូលចំពោះរថយន្តពាក់ស្លាកលេខនគរបាលចំនួន ៧៥៧គ្រឿង គឺជាការបង្កើតអំពើពុករលួយបន្ថែមទៀត ប្រសិនបើពុំមានការត្រួតពិនិត្យឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ប៉ិច ពិសី ថ្លែងប្រាប់សារព័ត៌មានក្នុងស្រុកថា ការលើកលែងការយកពន្ធរថយន្តរបស់រដ្ឋ គឺជារឿងធម្មតាដើម្បីកាត់បន្ថយការចំណាយរបស់រដ្ឋនៅក្នុងការបង់ពន្ធ។ លោកថា៖ «កន្លងមក គឺធ្លាប់មានករណីជាច្រើនដែលមានការស្នើសុំគោលការណ៍អនុគ្រោះជារថយន្តរបស់រដ្ឋ ប៉ុន្តែធាតុពិត រថយន្តទាំងនោះជារបស់ឯកជន ខណៈមានករណីខ្លះទៀតក៏មានការប្រើប្រាស់រថយន្តរបស់រដ្ឋទៅបម្រើឱ្យប្រយោជន៍បុគ្គលផងដែរ»។
លោកបន្តថា ករណីទាំងនោះ គឺត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ និងទាមទារឱ្យមានការត្រួតពិនិត្យឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ព្រោះករណីខ្លះអាចមានការលួចបន្លំ ដោយស្នើសុំគោលការណ៍ដើម្បីលើកលែងការបង់ពន្ធសម្រាប់បម្រើឱ្យសាធារណជន ប៉ុន្តែជាក់ស្តែង រថយន្តទាំងនោះគឺជារបស់ឯកជនទៅវិញ។
លោកថា កន្លងមកមានការរិះគន់ជាច្រើនចំពោះម្ចាស់រថយន្តឯកជនមួយចំនួន ដែលអាងស្លាកលេខ ខ.ម. ឬស្លាកលេខ ន.ប. បង្កភាពភ័យខ្លាចដល់អ្នកធ្វើដំណើរនៅលើដងផ្លូវសាធារណៈ ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយស និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់ក្រសួង និងស្ថាប័នរដ្ឋ។ លោក ប៉ិច ពិសី អះអាងថា៖ «ប្រាកដជាមានការស៊ីសំណូកសូកប៉ាន់ហើយ ដើម្បីមានសិទ្ធិប្រើស្លាកលេខរដ្ឋនេះ»។
ចំណែកឯនាយកប្រតិបត្តិអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា លោក សន ជ័យ អះអាងថា លោកសង្កេតឃើញថា ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ រថយន្តពាក់ស្លាកលេខ ខ.ម. ឬ ន.ប. និង រដ្ឋ នៅបន្តមានការកើនឡើងច្រើន។ លោកបន្តថា៖ «ចំពោះករណីមានរថយន្តគេចពន្ធចូលដល់ក្នុងប្រទេសនៅបន្តកើតមាននោះ គឺឆ្លុះបញ្ចាំឲ្យឃើញពីអំពើពុករលួយរបស់មន្ត្រីមួយចំនួន ដែលមានភារកិច្ចត្រួតពិនិត្យការនាំចូលរថយន្តនៅតាមច្រកព្រំដែនជាមួយប្រទេសជិតខាង»។
របាយការណ៍ស្រាវជ្រាវស្ដីពីអំពើពុករលួយឆ្នាំ២០២០ ដែលចេញផ្សាយដោយអង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិ (Transparency International) រកឃើញថា ក្នុងចំណោម ១៨០ប្រទេសលើពិភពលោក កម្ពុជាជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោម ២០ប្រទេសដែលប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយខ្លាំងជាងគេបំផុត។
របាយការណ៍ដដែលបង្ហាញថា កម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី១៦០ ក្នុងចំណោមប្រទេស និងដែនដីសរុបចំនួន១៨០។ ចំណែកប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ានវិញ កម្ពុជាគឺជាប្រទេសដែលប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយខ្លាំងជាងគេ ពោលគឺអន់ជាងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា (Myanmar) ឬភូមា វៀតណាម (Vietnam) និងឡាវ (Laos) ទៅទៀត។
ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ ប្រាប់កាសែតក្នុងស្រុក ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ កាលពីថ្ងៃទី២ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ ថា រថយន្តដែលបានស្នើទាំងនេះជាប្រភេទរថយន្តចាស់ដែលកំពុងប្រើប្រាស់នៅតាមអង្គភាពចំណុះក្រសួងកន្លងមក។ បើតាមលោក ខៀវ សុភ័គ រថយន្តទាំងជាង ៧០០គ្រឿងនេះ គឺជារថយន្តដែលក្រសួងមហាផ្ទៃ ស្នើសុំលើកលែងពន្ធនាំចូលជាលើកចុងក្រោយ ខណៈក្រសួងមិនទាន់មានគោលការណ៍ថ្មីក្នុងការស្នើសុំការលើកលែងពន្ធនាំចូលលើរថយន្តរបស់រដ្ឋក្នុងនាមក្រសួងមហាផ្ទៃបន្តទៀតនោះទេ។
ទាក់ទងទៅនឹងបញ្ហាស្លាកលេខរថយន្តនេះដែរ លោក ទៀ បាញ់ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ កន្លងទៅ ក៏បានចេញសារាចរណែនាំដោយកំណត់ឲ្យរថយន្តឯកជនដែលពាក់ស្លាកលេខ ខ.ម. ត្រូវចូលបង់ពន្ធផ្លូវប្រចាំឆ្នាំ២០២១ ហើយបើជារថយន្តមិនបានបង់ពន្ធនាំចូល ត្រូវចូលបង់ពន្ធតាមការកំណត់របស់រាជរដ្ឋាភិបាល។ ក្នុងនោះ រថយន្តចង្កូតស្តាំ ត្រូវប្តូរចង្កូតមកខាងឆ្វេងឲ្យទាន់ពេលវេលាកំណត់ យ៉ាងយូរបំផុតត្រឹមថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២។
លិខិតរបស់ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ផ្ញើទៅកាន់ក្រសួងមហាផ្ទៃ នៅថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ បញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលយល់ព្រមលើកលែងពន្ធនាំចូលរថយន្តពាក់ស្លាកលេខនគរបាលចំនួន ៧៥៧គ្រឿង ដោយពន្ធអាករជាបន្ទុករបស់រដ្ឋ។ ការសម្រេចនេះ ធ្វើឡើងតាមការស្នើសុំរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ដែលបានស្នើសុំឲ្យលើកលែងពន្ធកាលពីថ្ងៃទី២០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១។
អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជា លោក គន់ ញឹម បានប្រាប់អ្នកកាសែតថា មានរថយន្តអត់ពន្ធជ្រកក្រោមស្លាកលេខរដ្ឋ នគរបាល និងស្លាកលេខ ខ.ម. ចំនួនជិត ១ម៉ឺនគ្រឿង ក្នុងនោះរថយន្តរបស់ក្រសួងការពារជាតិ ដែលពាក់ស្លាកលេខ ខ.ម. មានច្រើនជាងគេ គឺរហូតដល់ជាង ៥ពាន់គ្រឿង។
កន្លងមក រដ្ឋាភិបាលរបស់បុរសខ្លាំងកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ក៏ធ្លាប់បានដាក់ចេញវិធានការជាច្រើនលើកដើម្បីបង្ក្រាប និងឲ្យម្ចាស់រថយន្តដែលជ្រកក្រោមស្លាកលេខ ខ.ម. និង ន.ប. បង់ពន្ធ និងផ្លាស់ប្ដូរទៅប្រើស្លាកលេខធម្មតាវិញ ប៉ុន្តែការអនុវត្តបែបនេះធ្វើឡើងតែមួយឆាវដូចភ្លើងចំបើងប៉ុណ្ណោះ ពុំទទួលបានជោគជ័យនោះទេ។
បើតាមទិន្នន័យក្នុងប្រព័ន្ធរបស់អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារដែល The Cambodia Daily ទទួលបានក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារប្រមូលពន្ធលើមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនបានប្រមាណ ៩៣លានដុល្លារពីយានយន្តជិត ៨០ម៉ឺនគ្រឿង ស្មើនឹង ១៧៤,២% នៃផែនការឆ្នាំ២០២១។ ចំនួននេះកើនឡើងជិត ៨% បើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ២០២០៕