 នៃរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា។){kind=link}
កាលថ្ងៃទី១៤ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៨៥ បុរសខ្លាំងកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបានរដ្ឋសភាសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា បោះឆ្នោតជ្រើសរើសជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋមន្ត្រី (នាយករដ្ឋមន្ត្រី) នៃរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា។
គិតមកដល់ថ្ងៃនេះ គឺជារយៈពេល ៣៧ឆ្នាំដែលបុរសខ្លាំងកម្ពុជានៅក្នុងឋានៈជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ដែលអ្នកតាមដានសង្គមលើកឡើងថា បានរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ និងធ្វើឲ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យធ្លាក់ចុះ។
បុរសខ្លាំងកម្ពុជា ធ្លាប់មានប្រសាសន៍កន្លងមកថា លោកគឺជាមេដឹកនាំម្នាក់ដែលឡើងកាន់អំណាចជានាយករដ្ឋមន្ត្រីដែលក្មេងជាងគេ ហើយក៏កាន់អំណាចបានយូរជាងគេ កម្រមានមេដឹកនាំណាធ្វើបានណាស់។
បុរសខ្លាំងកម្ពុជា ត្រូវបានគេហទំព័រ Wikipedia សរសេរថាជាមេដឹកនាំមួយរូបក្នុងចំណោមមេដឹកនាំទាំង៤០ ដែលកាន់អំណាចយូរជាងគេលើពិភពលោក។
បុរសខ្លាំងកម្ពុជាបានឡើងកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីដំបូងដោយមិនមានការបោះឆ្នោតពីពលរដ្ឋនោះទេ គឺនៅឆ្នាំ១៩៨៥ ជំនួសលោក ចាន់ ស៊ី ដែលទទួលមរណភាព។ តែទាំងលោក ប៉ែន សុវណ្ណ លោក ចាន់ ស៊ី និងបុរសខ្លាំងកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបានចាត់តាំងដោយបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋមន្ត្រី ដែលកាលណោះសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា ជារបបសង្គមនិយមមានសម្ពន្ធភាពជិតស្និទ្ធជាមួយបក្សកុម្មុយនីស្តវៀតណាម។
បុរសដែលបានកាន់តំណែងយូរជាងគេនៅតំបន់អាស៊ីរូបនេះ បានបញ្ជាក់ថា «អ្វីដែលធ្វើឲ្យលោកភ្ញាក់ផ្អើលបំផុត គឺការបោះឆ្នោតជាសម្ងាត់នៅក្នុងរដ្ឋសភា គឺលោកទទួលបានសំឡេងឆ្នោតគាំទ្រ ១០០%។ គ្មានសន្លឹកឆ្នោតប្រឆាំង គ្មានសន្លឹកឆ្នោតអនុប្បវាទ គ្មានសន្លឹកឆ្នោតមោឃៈ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីពីររូបមុនលោក តែងមានសន្លឹកឆ្នោតប្រឆាំងមិនតិចជាង ៥សំឡេង។ កម្លាំងគាំទ្រដ៏ខ្លាំងបែបនេះហើយទើបធ្វើឲ្យលោកសម្រេចបាននូវរបៀបវារៈនយោបាយដែលប្រជាជនកម្ពុជាបាននិងកំពុងទទួលផលរហូតសព្វថ្ងៃនេះ»។
ក្រោយពីការបោះឆ្នោតដែលរៀបចំឡើងដោយអ៊ុនតាក់ (UNTAC) បុរសខ្លាំងកម្ពុជាបានធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីម្ដងទៀតនៅឆ្នាំ១៩៩៣ ក្នុងតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទី២ តែកាលណោះជារដ្ឋាភិបាលចម្រុះជាមួយគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដែលសម្ដេចក្រុមព្រះ នរោត្ដម រណឫទ្ធិ ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទី១ កើតចេញពីការបោះឆ្នោត។
អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិ និងជាព្រឹទ្ធបុរសរងនៃសាកលវិទ្យាល័យរដ្ឋអារីហ្សូណា បណ្ឌិត អៀ សុផល បានប្រាប់សារព័ត៌មាន ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី ឲ្យដឹងថា ៣៧ឆ្នាំគឺជាពេលវេលាដ៏យូរ។ បុរសអាយុ ៣៧ឆ្នាំម្នាក់កើតក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមិនបានស្គាល់មេដឹកនាំផ្សេងក្នុងមួយជីវិតរបស់គាត់នោះទេ។ តើវាមិនគ្រប់គ្រាន់ទេ?
លោកបន្ថែមទៀតថា សមិទ្ធផលក្នុងរយៈពេល ៣៧ឆ្នាំ គឺថាមានហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ កម្រិតជីវភាពបានប្រសើរឡើង ប៉ុន្តែតើពួកគេអាចកែលំអដោយខ្លួនឯងបានទេ? ប្រហែលជាទេ។ គោលនយោបាយរបស់បុរសខ្លាំងកម្ពុជាអាចធ្វើឲ្យកំណើនសេដ្ឋកិច្ចធ្លាក់ចុះ។ លោកបន្ថែមទៀតថា ៖ «អ្វីដែលល្អ គឺមានសន្តិភាពខ្លះ និងមានការអភិវឌ្ឍខ្លះ។ សន្តិភាពគឺជាសន្តិភាពអវិជ្ជមានដែលមិនបានបង្រួបបង្រួមគ្នា ដែលមូលហេតុនៃបញ្ហាមិនត្រូវបានដោះស្រាយ។ ការអភិវឌ្ឍមិនស្មើគ្នា ដែលអ្នកមានកាន់តែមាន អ្នកក្រកាន់តែក្រ»។
លោកបន្ថែមឲ្យដឹងទៀតថា បុរសខ្លាំងកម្ពុជាគួរតែធ្វើសម្រាប់អ្នកជំនាន់ក្រោយ គឺត្រូវតែផ្តល់ឱ្យពួកគេនូវសិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ និងសេរីភាពកាន់តែច្រើន។ ការដើរក្បួនដ៏វែងនៃប្រវត្តិសាស្ត្រ គឺឆ្ពោះទៅរករឿងទាំងនេះ។ លោកបន្ថែមថា៖ «ប្រទេសកម្ពុជាបានបោះជំហានថយក្រោយច្រើនពេកក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ។ យុវជនចង់មានពាក្យនិយាយ ប៉ុន្តែពួកគេត្រូវបានគេប្រាប់ថាមិនបាច់ចង់និយាយទេ។ ពួកគេត្រូវបានគេប្រាប់ឲ្យចាំសិន»។
សម្រាប់លោក មឿន តុលា នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស (សង់ត្រាល់) បានប្រាប់សារព័ត៌មានក្នុងស្រុកថា ការកាន់អំណាចយូររបស់អ្នកនយោបាយណាក៏ដោយ គឺជារឿងមួយដែលមិនល្អឡើយក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ។ លោកថា៖ «បើទោះបីជាប្រទេសកុម្មុយនីស្តក៏ដោយ ក៏គេមានការបោះឆ្នោតរើសមេដឹកនាំផ្សេងៗពីគ្នាផងដែរ ដោយសារតែក្នុងរយៈពេលកាន់អំណាចវែង មេដឹកនាំទាំងឡាយអាចនឹងបង្កនូវកំហុសច្រើនទាំងចេតនា ឬអចេតនា»។
លោកបន្តទៀតថា មេដឹកនាំប្រទេសមួយចំនួនដែលកាន់អំណាចយូរទៅ អាចឈានទៅការដឹកនាំបែបផ្ដាច់ការ ដែលមិនយូរប៉ុន្មាន ប្រជាពលរដ្ឋបាននាំគ្នាធ្វើបាតុកម្មទម្លាក់មេដឹកនាំទាំងនោះ។ លោកបន្ថែមថា៖ «នៅពេលដែលមានកំហុសច្រើន គឺធ្វើឲ្យមេដឹកនាំនោះអាចនឹងធ្វើអ្វីៗដើម្បីការពារអំណាចខ្លួនឯងមិនឲ្យបាត់បង់ ព្រោះខ្លាចពេលខ្លួនឯងបាត់បង់អំណាចទៅ អាចនឹងមានការកាត់ទោស»។
អ្នកវិភាគនយោបាយ បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ បានប្រាប់សារព័ត៌មាន ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី ឲ្យដឹងថា នៅក្នុងតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់លោក ហ៊ុន សែន ចំណុចអាក្រក់គឺពាក់កណ្តាលសង្គ្រាម រហូតដល់មានការបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលនៅពេលដែលមានកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ហើយរហូតដល់លុបបំបាត់កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស មិនគោរពសិទ្ធិមនុស្ស រំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ធ្វើឲ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដើរថយក្រោយ និងមិនមានឯកភាពជាតិ។
លោកថ្លែងថា ចំណុចល្អគឺបានបញ្ចប់សង្គ្រាម បានកសាងប្រទេសឡើងវិញ អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច ពលរដ្ឋរស់នៅសុខសន្តិភាព គ្មានអ្នករស់នៅដោយអត់បាយទេ។ លោកថា៖ «គេអភិវឌ្ឍពីអ្នកមានចេះតែមាន អ្នកក្រ ក្រកាន់តែខ្លាំង អភិវឌ្ឍធ្វើឲ្យធនធានធម្មជាតិដូចជាព្រៃឈើត្រូវបាត់បង់ ជំពាក់បំណុលបរទេសកាន់តែច្រើន។ ជនជាតិចិនហូរចូលប្រទេសកាន់តែច្រើន ចំណែកឯជនជាតិវៀតណាមដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសស្រាប់ ក៏បន្តរស់នៅធម្មតា»។
លោកថាជាប្រវត្តិសាស្ត្រ អ្នកដឹកនាំពីមុនៗមក គឺមានការបែកបាក់គ្នារហូត ពុំសូវគិតរឿងឯកភាពជាតិនោះទេ ដូច្នេះហើយបានជាធ្វើឲ្យប្រទេសនៅតែមានការបែកបាក់គ្នារហូតមក។ លោកថ្លែងថា៖ «អ្វីដែលត្រូវធ្វើនៅពេលនេះ គឺការឯកភាពជាតិគ្នា ដើម្បីកសាងប្រទេសឲ្យមានការរីកចម្រើន ដើរតាមលំនាំប្រជាធិបតេយ្យ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។ រឿងឯកភាពជាតិគ្នា គឺជារឿងសំខាន់បំផុតដែលត្រូវធ្វើនៅពេលនេះ»។
បុរសខ្លាំងកម្ពុជាបានធ្វើវិសោធនកម្មមាត្រាមួយចំនួននៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងធម្មនុញ្ញបន្ថែមសំដៅធានានូវដំណើរការជាប្រក្រតីនៃស្ថាប័នជាតិ ដើម្បីកំណត់សញ្ជាតិខ្មែរតែមួយគត់សម្រាប់តំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ប្រធានរដ្ឋសភា និងប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ដោយព្រះមហាក្សត្ររាជានុញ្ញាតឲ្យប្រើប្រាស់កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ កន្លងមក។
បុរសខ្លាំងកម្ពុជាបញ្ជាក់ថា កុំនិយាយថារដ្ឋាភិបាលនេះផ្ដាច់ការ ព្រោះបើផ្ដាច់ការ ប្រជាជនមិនមែននៅជាមួយទេ។ គ្មាននរណាផ្ដាច់ការជាង ប៉ុល ពត នោះទេ គេនៅបានតែ ៣ឆ្នាំ ៨ខែ ២០ថ្ងៃ ចំណែកឯ ហ៊ុន សែន ដឹកនាំរាជរដ្ឋាភិបាលជាង ៤០ឆ្នាំ។
ថ្លែងក្នុងឯកសណ្ឋានជាយោធាពាក់ផ្កាយមាស៥ ផុតលេខនៅក្នុងពិធីសម្ពោធដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការនូវអគាររដ្ឋបាល និងសាលប្រជុំទីស្ដីការនៃក្រសួងការពារជាតិ កាលថ្ងៃទី២៩ ខែធ្នូ កន្លងមក លោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា ចាប់ពីឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខនេះតទៅ លោកនឹងក្លាយជាឪពុករបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីហើយ។ សារនយោបាយរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទំនងជាលោកចង់ប្រាប់ថា លោកនឹងត្រូវចាកចេញពីតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីដូចបច្ចុប្បន្ននេះក្នុងពេលដ៏ខ្លីខាងមុខឆាប់ៗហើយ៕